Idea 15-minutowego miasta, stworzona na Uniwersytecie w Sorbonie przez profesora Carlosa Moreno, coraz chętniej wdrażana jest we francuskich miejscowościach. Zgodnie z nią realizowanie naszych podstawowych potrzeb powinno być możliwe w ramach krótkiego spaceru lub przejażdżki rowerem. Naturalną konsekwencją tej metody planowania przestrzeni jest ograniczenie korzystania z transportu, a tym samym mniejsze zużycie energii i oszczędność czasu.
Poza podstawowymi usługami, takimi jak sklep, przychodnia czy urząd, mieszkańcy miast coraz częściej chcą w pobliżu swojego miejsca zamieszkania korzystać również z zielonych terenów rekreacyjnych. Ten trend wzmocniła pandemia COVID-19. Ograniczone możliwości poruszania spowodowały, że większość z nas zaczęła inaczej postrzegać otaczającą nas przestrzeń. Okolica naszych domów przestała być jedynie miejscem pospiesznie mijanym w drodze do pracy. Mieliśmy okazję się jej przyjrzeć i zobaczyć jej zalety, ale także dotkliwiej zaczęliśmy odczuwać to, czego nam brakuje.
Historia na zielonym tle w Paryżu
W ramach transformacji, jaka planowana jest w stolicy Francji, władze miasta postawiły sobie ambitny cel zazielenienia 50% powierzchni miasta, co docelowo ma pomóc w osiągnięciu przez miasto neutralności klimatycznej w 2050 roku.
W pierwszej kolejności w miejskie lasy zostaną zamienione cztery główne place Paryża. Zadanie to utrudnia historyczny charakter tych miejsc i konieczność uzgadniania rewitalizacji z konserwatorami zabytków. Wskutek pracy wielu osób udało się wypracować koncepcję, która połączy dziedzictwo historyczne miasta z wizją jego zazielenienia. W Paryżu buduje się również drogi rowerowe, a coraz więcej ulic zamykanych jest dla ruchu samochodowego. Zielona transformacja Francji nie ogranicza się jednak jedynie do jej stolicy. Jest wiele innych miast, których celem jest rozwijanie się w sposób zrównoważony.
Plony w mieście
Reims to miasto położone w północno-wschodniej Francji. Mer Arnaud Robinet konsekwentnie realizuje szereg projektów ekologicznych. Pierwszym z nich są ogrody społeczne, które mieszkańcy i organizacje pozarządowe mogą uprawiać, a następnie zbierać z nich plony. Poza oczywistymi korzyściami, uprawy miejskie spełniają również funkcję edukacyjną i społeczną, dzięki nim zacieśniają się więzi w lokalnych społecznościach. W ramach projektu „odzyskiwania brzegów” wzdłuż rzeki Vesle stworzony został teren rekreacyjny ze ścieżkami rowerowymi oraz miejscami piknikowymi. Władze miasta postanowiły również zadbać o powietrze, które jest czystsze nie tylko dzięki dużej ilości zieleni (Reims posiada 265 hektarów terenów zielonych), ale także dzięki strefie niskiej emisji, która wymusza ograniczenie ruchu samochodowego.
Nie 15, a tylko 5 minut do parku!
Angers to średniej wielkości miasto położone na zachodzie kraju. W 2017 roku zostało uznane przez UNEP za najbardziej ekologiczne miasto Francji, co spowodowało, że wszyscy przyjrzeli się mu bliżej. Wyróżnikiem Angers jest to, że aby dotrzeć do najbliższego parku mieszkańcy muszą przejść mniej niż 500 metrów. W całym mieście jest 20 parków o łącznej powierzchni 630 hektarów, co powoduje, że na jednego mieszkańca przypada aż 42 m2 zieleni! Angers zdecydowanie wiedzie prym pod kątem ilości terenów zielonych, ale dla władz miasta ważna jest również ich jakość. Od kilku lat konsekwentnie realizowany jest plan odnowy roślinności w miejscach publicznych. Mieszkańcy angażowani są do sadzenia roślin wzdłuż chodników oraz we własnych ogródkach. Władze miejskie kontrolują stan powietrza za pośrednictwem 5 stacji jakości powietrza - z czasem ma być ich jeszcze więcej.
Partycypacja w Nancy
Podczas tegorocznej konferencji Eco-Miasto mieliśmy okazję zapoznać się z szeregiem inicjatyw podejmowanych przez Nancy. Władze miasta angażują mieszkańców już na etapie projektowania miejskich przestrzeni, dzięki temu realizacje nie są oderwane od ich potrzeb. Duża waga przywiązywana jest do edukacji: uczniowie biorą udział w lekcjach o ogrodnictwie, przygotowywane są również wystawy poszerzające świadomość ekologiczną. Władze miasta zajmują się również dystrybucją nasion wśród mieszkańców, zachęcając ich do zazieleniania fasad ich budynków. Wszystkie opisane działania służą temu, aby każdy z mieszkańców stał się "strażnikiem zrównoważonego rozwoju”, co spowoduje, że z tej obranej ścieżki nie będzie już odwrotu, a wyznaczone cele będą realizowane nie tylko przez urzędników, ale także obywateli.
Walka z zanieczyszczeniami w mieście
Kiedy myślimy o ekologicznym mieście zazwyczaj myślimy o terenach zielonych - to jednak nie jedyny element, który świadczy o wdrażaniu idei zrównoważonego rozwoju. Przyjazne dla środowiska miasta nie generują dużej ilości odpadów i mogą pochwalić się wysokim procentem odzysku surowców. Takim właśnie miastem jest Strasburg. Od lat w mieście prowadzona jest polityka, której celem jest znaczące ograniczenie odpadów, promowane są sklepy w duchu zero-waste (umożliwiające zakupy do własnych opakowań) czy infrastruktura turystyczna. Władze miasta walczą z zanieczyszczeniem powietrza przez stopniowe ograniczenie ruchu samochodowego dla aut, które nie spełniają rygorystycznych norm. Zakaz obejmuje także auta zagraniczne, których ze względu na turystyczny charakter stolicy Alzacji jest sporo. Ograniczenia te spotykają się z dużym zrozumieniem dzięki temu, że Strasburg z powodzeniem można zwiedzić pieszo - jego historyczna część zajmuje stosunkowo niewielki obszar, a całe miasto jest pokryte gęstą siecią dróg pieszych i rowerowych.
Zrównoważona przyszłość
Czego jeszcze moglibyśmy się nauczyć od włodarzy miasta? Strasburg wyróżnia to, że zbiera wiele danych o środowisku, które pozwalają ocenić wdrażającym zmianę oraz to, jakie cele krótkofalowe i długofalowe mogą sobie wyznaczyć. Dzięki zebranym informacjom i jasno określonej strategii rozwoju możliwa jest rzetelna ocena poziomu jej realizacji.
Powyżej opisane zostały jedynie dobre praktyki tylko kilku francuskich miast, a jest ich zdecydowanie więcej. Z pewnością łatwiej zainspirować innych do zmiany, jeśli w najbliższym otoczeniu jest tak wiele udanych realizacji strategii zrównoważonego rozwoju. Chcemy, aby wokół projektu Eco-Miasto stale rosła społeczność samorządowców, którym bliskie są te same wartości i by poza wzajemną inspiracją, mogli wymieniać się swoimi doświadczeniami.
