Przeszło setka uczestników warsztatu, zrealizowanego we współpracy z bankiem BNP Paribas Polska, poszerzało swoją wiedzę na temat roli inwestycji energetycznych w budowie neutralnych klimatycznie miast.
Webinar „Ku poprawie efektywności energetycznej budynków”, prowadzony przez dyrektor Centrum UNEP/GRID-Warszawa, Marię Andrzejewską, rozpoczęło przemówienie ambasadora Francji w Polsce, Frédérica Billeta. Ambasada – wspólnie z Centrum – jest organizatorem Eco-Miasta.
Focus na południe
Istotnym elementem e-warsztatów było zaprezentowanie dobrych praktyk, realizowanych w Krakowie. Do tematu działań, podejmowanych w stolicy Małopolski, nawiązał I Zastępca Miasta Krakowa ds. Polityki Społecznej i Komunalnej, Andrzej Kulig.
W swoim krótkim wystąpieniu podkreślił związki między działaniami, takimi jak termomodernizacja, a osiąganiem celów polityki społecznej. Zauważył, że wspólne działania z zakresu walki z zanieczyszczeniami powietrza oraz ochrony klimatu zintegrowały władze miasta z mieszkańcami. Podkreślił również znaczenie upowszechniania dostępu do informacji o działaniach samorządów w tym zakresie.
Kontekst dla realizowanych przez miasto działań zaprezentował Andrzej Łazęcki – Zastępca Dyrektora Wydziału Gospodarki Komunalnej w Urzędzie Miasta Krakowa. Zauważył, że nie ma mowy o osiągnięciu celu neutralności klimatycznej (który gród Kraka chce osiągnąć najpóźniej do roku 2050, po drodze redukując emisje gazów cieplarnianych o 40% w roku 2030) bez poprawy kondycji budynków. Odpowiadają dziś one za blisko 40% zużycia energii i 36% emisji w Unii Europejskiej, a aż 75% budynków mieszkalnych na terenie Unii ma być nieefektywnych energetycznie.
Niemal 60% krakowskich mieszkań powstało w latach 1945-2002. Choć część z nich była ona poddawana docieplaniu na przełomie XX i XXI wieku, to jakość tych inwestycji okazała się często niewystarczająca. Dobrą sytuacją jest fakt, że 70% mieszkań przyłączonych jest do miejskiej sieci ciepłowniczej.
W bogatej palecie działań miasta znaleźć możemy zarówno monitorowanie i (planowane) zarządzanie zużyciem energii, grupowe zakupy energii elektrycznej i gazu, programy termomodernizacji oraz instalacji odnawialnych źródeł energii, a także likwidacji instalacji grzewczych na paliwa stałe. Poza wspieraniem inwestycji osób indywidualnych istotną rolę odgrywają również szersze inwestycje miejskie, takie jak zakup autobusów elektrycznych czy wymiana oświetlenia wewnętrznego i ulicznego.
Jak zauważył Łazęcki istotną rolę w dochodzeniu do neutralności klimatycznej odgrywać również będą działania miękkie. Wzorcowa rola administracji, tworzenie standardów energetyczno-klimatycznych, promowanie dobrych praktyk i dobrowolnych zobowiązań, nagrody dla poprawiających efektywność energetyczną składają się na promowanie wizji bardziej przyjaznego dla ludzi i środowiska miasta.
Niebagatelną rolę w przekonywaniu do tego kierunku zmian odgrywać będzie stymulowanie lokalnej gospodarki. Dzięki inwestycjom w efektywność energetyczną oraz odnawialne źródła energii buduje się lokalny łańcuch wartości, tworzy miejsca pracy, a wymiana informacji oznacza redukcję ryzyka dla inwestorów i mieszkańców, a także wyższe oszczędności dzięki gromadzeniu wiedzy.
Perspektywa europejska i francuska
Ważnym elementem programu Eco-Miasto jest wymiana doświadczeń między Polską a Francją, uwzględniająca również szerszy, europejski kontekst. Nie inaczej było również tym razem.
Reprezentujący Paryską Agencję Klimatyczną Alexandre Nicourt przybliżył osobom uczestniczącym w webinarze ideę i praktykę projektu CoachCorpo – przyspieszenia termomodernizacji budynków mieszkalnych poprzez zaoferowanie internetowej platformy profesjonalnych, bezpłatnych porad z zakresu inwestowania w efektywność energetyczną.
Skutkiem jej powstania jest realna pomoc w kierowaniu środków publicznych na inwestycje w efektywność energetyczną oraz łączenie współwłaścicieli z ekspertami, przyczyniające się do stymulowania rynku i wymiany wiedzy. Poszerzanie wiedzy stymulują również inne, realizowane w Paryżu działania, takie jak mapa poddanych termomodernizacji budynków, coroczne „forum ekorenowacji” i przyznawane w tej dziedzinie nagrody.
W trakcie prowadzonej przez Aleksandrę Rutkowską z BNP Paribas znana z projektu Eco-Miasto ekspertka, Anne Girault, przypomniała o kluczowej roli łączenia różnych grup społecznych wokół wspólnych celów, np. w celu opracowania mapy drogowej do 2050 i sposobu sfinansowania koniecznych zmian, tak jak to było w wypadku Paryskiej Agencji Klimatycznej.
Przypomniała również o znaczeniu omawianych w trakcie internetowego spotkania inwestycji jako odpowiedzi na szereg kryzysów – klimatyczny, bioróżnorodności czy społeczny. Dużą rolę w budowaniu zaufania społecznego dla ich przeprowadzenia może mieć osiągnięcie szeregu dodatkowych korzyści, takich jak poprawa jakości powietrza.
Andreas Piontek, reprezentujący Europejski Bank Inwestycyjny inżynier ds. efektywności energetycznej i energii odnawialnej, skupił się w swoim wystąpieniu na realizowanym przez EBI projekcie ELENA. Od roku 2009 wspiera fazę projektową inwestycji proklimatycznych.
Jego beneficjentami są instytucje publiczne (krajowe, regionalne, lokalne), agencje energetyczne, ale też podmioty prywatne – pod warunkiem, że projekt nie będzie nastawiony na zysk. Na wsparcie liczyć mogą m. in. przedsięwzięcia z zakresu termomodernizacji, oświetlenia ulicznego, integracji OZE w budynki, inwestycje w sieci ciepłownicze/chłodzenia czy inteligentne sieci energetyczne.
Finansowanie zmian
Projekt EBI wsparł m. in. opracowanie holistycznej oferty BNP Paribas Polska, skierowanej z jednej strony do wspólnot mieszkaniowych, z drugiej zaś do przedsiębiorstw. Współpraca ta pozwoliła m. in. na obniżenie poziomu oprocentowania oferty kredytowej dla wspólnot.
Dyrektor BNP Paribas Polska, Adam Hirny, szczegółowo prezentował w trakcie swego wystąpienia programy Eko-Wspólnota z zyskiem oraz Eko-firma z zyskiem. Zauważył, że zmiana klimatu jest dla banków dużym wyzwaniem w związku z ekspozycją finansowanych inwestycji – z drugiej strony pojawiają się szanse, związane np. z rosnącym zapotrzebowaniem na inwestycje w efektywność energetyczną.
Wsparcie BNP Paribas dla działań poprawiających efektywność energetyczną uwzględniać ma właściwie każdy etap tego typu inwestycji. Poza wsparciem technicznym (w tym audytami) mowa również o tym remontowym – dla projektów termomodernizacyjnych, takich jak izolacja ścian, dachów czy wymiany okien, instalacji grzewczej czy oświetlenia, jak również inwestycje w OZE. Te ostatnie stają się szczególnie korzystne wraz ze wzrostem cen energii elektrycznej, zwiększając bezpieczeństwo dostępu do energii.
Piotr Kukla, dyrektor ds. Audytów i planowania energetycznego w Fundacji na rzecz Efektywnego Wykorzystania Energii Elektrycznej mówił z kolei o tym, w jaki sposób w ramach projektu ELENA realizowane są działania, takie jak doradztwo bezpośrednie, wykonanie audytów energetycznych, dokumentacji projektowej termomodernizacji (dla wspólnot) czy pomoc w składaniu wniosków do BGK.
Rosnące ceny energii i spadające koszty OZE wpływają na szybszy zwrot z inwestycji z fotowoltaiki – w roku 2020 osiąga się go po nieco ponad 8 latach – znacznie szybciej, niż jeszcze 10 lat temu. W wypadku termomodernizacji budynku z fotowoltaika wraz z premią termomodernizacyjną z OZE (21%) okres zwrotu może nawet obniżyć się poniżej 7 lat. Czynnikiem wspierającym inwestycje są również zmiany w Ustawie o wspieraniu Termomodernizacji i Remontów
Rozkwit zielonych miast
Miasta, jak zauważyła Maria Andrzejewska, są istotnym elementem walki z kryzysem klimatycznym. Kontekst ich działaniom daje podpisane w roku 2015 paryskie porozumienie klimatyczne, ale również nowe deklaracje, takie jak obietnica osiągnięcia neutralności klimatycznej do roku 2060 przez Chiny czy przekraczająca poziom 50% redukcja emisji gazów cieplarnianych przez UE do roku 2030.
W ich realizacji pomagać może wykorzystywanie nowoczesnych rozwiązań, takich jak dane i technologie cyfrowe. Ich cel jest jasny – to opanowanie kryzysu klimatycznego, poprawa komfortu miejskiego życia oraz odpowiedzialny, zrównoważony rozwój.
